హైపోవద్దు!

మధుమేహంలో రక్తంలో గ్లూకోజు స్థాయులను నియంత్రణలో ఉంచుకోవటం చాలా కీలకం. ఇందుకు మందులు ఎంతగానో తోడ్పడతాయి. అవసరమైతే ఇన్సులిన్‌ తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది. అయితే కొన్నిసార్లు మరీ కచ్చితంగా గ్లూకోజును నియంత్రిస్తున్నారని, దీంతో గ్లూకోజు బాగా పడిపోయి హైపోగ్లైసీమియా తలెత్తుతోందని, ఎంతోమంది అత్యవసరంగా ఆసుపత్రిలో చేరాల్సిన పరిస్థితి తలెత్తుతోందని ఇటీవల మేయో క్లినిక్‌ పరిశోధకుల అధ్యయనం హెచ్చరించింది. నిజంగా మనం మధుమేహానికి అతిగా చికిత్స చేస్తున్నామా? కోరి అనర్థాలు కొని తెచ్చుకుంటున్నామా? ఇలాంటి సందేహాలనే మన హైదరాబాద్‌కు చెందిన ప్రముఖ మధుమేహ పరిశోధకులు, బ్రిటన్‌లోని బర్మింగ్‌హామ్‌ యూనివర్సిటీ హాస్పిటల్‌ మధుమేహ విభాగ క్లినికల్‌ డైరెక్టర్‌ ప్రొఫెసర్‌ వసీమ్‌ హనీఫ్‌ ముందుంచింది సుఖీభవ. సౌత్‌ ఏషియన్‌ హెల్త్‌ ఫౌండేషన్‌లో కీలక సభ్యుడిగానూ వ్యవహరిస్తున్న ఆయన వెలిబుచ్చిన అభిప్రాయాలు మీ కోసం..

మధుమేహానికి అతిగా చికిత్స చేస్తుండటం అనర్థాలకు దారితీస్తోందని ఇటీవల మేయో క్లినిక్‌ అధ్యయనం ఒకటి హెచ్చరించింది. నిజంగా మనం మరీ కచ్చితంగా రక్తంలో గ్లూకోజు స్థాయులను నియంత్రిస్తున్నామా?

పూర్తిగా నిజం కాదు. గ్లూకోజును అదుపులో ఉంచటం ముఖ్యమే అయినప్పటికీ మధుమేహం అంటే ఒక్క గ్లూకోజు నియంత్రణ మాత్రమే కాదని తాజా అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి. గుండె జబ్బులు, కిడ్నీ జబ్బుల వంటి దుష్ప్రభావాల ముప్పులను తగ్గించటానికి మందులతో పాటు జీవన శైలి, బరువు అదుపులో ఉండటం వంటి వాటన్నింటినీ పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని అమెరికన్‌ డయాబెటీస్‌ అసోసియేషన్‌/ఈఏఎస్‌డీ మార్గదర్శకాలు సూచిస్తున్నాయి. మధుమేహ చికిత్సలో ఇవే ప్రామాణికం. గ్లూకోజు నియంత్రణ అనేది ఆయా మధుమేహులను బట్టి ఆధారపడి ఉంటుంది. అందరినీ ఒకే గాటన కట్టలేం. ఏదేమైనా గ్లూకోజు స్థాయులు మరీ పడిపోకుండా (హైపోగ్లైసీమియా) చూడటానికే డాక్టర్లు అధిక ప్రాధాన్యం ఇస్తారు. ఈ దృష్టితోనే మందులను ఎంపిక చేస్తారు.

మధుమేహ చికిత్సలో భారత్‌కు, ఇతర దేశాలకు మధ్య తేడాలేవైనా ఉన్నాయా?

కొత్తగా వచ్చిన మధుమేహ చికిత్సలతో హైపోగ్లైసీమియా ముప్పు తక్కువ. బరువు తగ్గటానికి తోడ్పడటంతో పాటు గుండె, కిడ్నీలకూ ఎంతో మేలు చేస్తాయి. కాకపోతే వీటి ఖరీదు ఎక్కువ. పైగా జీవితాంతం వేసుకోవాల్సి ఉంటుంది. భారత్‌ వంటి వర్ధమాన దేశాల్లోని మధ్య తరగతి ప్రజలకు ఇది ఆర్థికంగా భారమే అని చెప్పుకోవచ్ఛు మధుమేహ సంరక్షణ విషయంలో పాశ్చాత్య దేశాలతో పోలిస్తే భారత్‌లో ఇదొక్కటే పెద్ద తేడా. ఖర్చుకు భయపడే చాలామంది మందులను సరిగా వేసుకోవటం లేదు.

సరిగా చికిత్స తీసుకోకపోవటం మాదిరిగా అతి చికిత్స కూడా చేటు చేస్తుందా?

అతి చికిత్స అనటం సరికాదు. మధుమేహాన్ని ఎలా నియంత్రిస్తున్నామన్నదే కీలకం. గ్లూకోజు నియంత్రణలో లేకపోతే చూపు పోవటం, కిడ్నీ వైఫల్యం, పాదాల తొలగింపు, గుండెజబ్బు, పక్షవాతం వంటి దుష్ప్రభావాలెన్నో ముంచుకొస్తాయి. మధుమేహ చికిత్స ప్రధాన ఉద్దేశం వీటిని నివారించటమే. దీంతో జీవనకాలాన్నీ పొడిగించుకోవచ్ఛు ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలి, సమతులాహారం, క్రమం తప్పని వ్యాయామం, రక్తపోటు నియంత్రణ, కొలెస్ట్రాల్‌ అదుపు.. మధుమేహ దుష్ప్రభావాలను త్వరగా గుర్తించటానికి తరచూ పరీక్షలు చేయించుకోవటం, ఏవైనా సమస్యలు మొదలైతే త్వరగా చికిత్స తీసుకోవటం వంటివన్నీ మధుమేహ చికిత్సలో భాగమేనని గుర్తించాలి.

మధుమేహ చికిత్సలో ఎవరికైనా సడలింపులు అవసరమా? అయితే ఎవరికి?

గ్లూకోజు ఎంత వరకు నియంత్రించాలనేది ఆయా వ్యక్తులను బట్టి ఉంటుంది. బ్రిటన్‌లో నేను అధ్యక్షత వహించిన కమిటీ ఆయా వ్యక్తులకు గ్లూకోజు నియంత్రణ స్థాయులను అమలు చేసింది. 40 ఏళ్ల లోపు మధుమేహులకు హెచ్‌బీఏ1సీ (మూడు నెలల సగటు గ్లూకోజు) 6.5% లోపే ఉండాలి. అదే 50 ఏళ్ల వారికైతే 7.5% వరకు సడలించుకోవచ్ఛు 65 ఏళ్లు దాటినవారి విషయంలో గుండె జబ్బు, పక్షవాతం, కిడ్నీ జబ్బులు గలవారికి 8.5% వరకు ఉండొచ్ఛు మరీ వృద్ధులకైతే మరింత సడలించుకోవచ్ఛు క్యాన్సర్‌తో తీవ్రంగా బాధపడుతున్నవారికైతే ఆయా లక్షణాలకు మాత్రమే చికిత్స చేయాల్సి ఉంటుంది.

హైపోగ్లైసీమియా ఎందుకు వస్తుంది? ఇది సహజమా? అతి చికిత్స కారణమా?

రక్తంలో గ్లూకోజు స్థాయులు మరీ తక్కువస్థాయికి పడిపోవటమే హైపోగ్లైసీమియా. ఇది తీవ్రమైతే స్పృహ కోల్పోవచ్ఛు గుండెపోటు, మరణం ముప్పులూ పెరగొచ్ఛు మధుమేహ చికిత్సలో వాడే కొన్ని మందులే హైపోగ్లైసీమియాకు దారితీసే అవకాశముంది. గ్లిక్లాజైడ్‌, గ్లిమిపెరైడ్‌, గ్లిబెన్‌క్లామైడ్‌ వంటి సల్ఫనైల్‌యూరియా మందులు, ఇన్సులిన్లతోనే హైపోగ్లైసీమియా తలెత్తొచ్ఛు మెట్‌ఫార్మిన్‌, గ్లిటజోన్లు (పయోగ్లిటజోన్‌), డీపీపీ-4 ఇన్‌హిబిటార్లు (లినాగ్లిప్టిన్‌, టెనెలిగ్లిప్టిన్‌, విల్డాగ్లిప్టిన్‌, సిటాగ్లిప్టిన్‌ వంటివి), ఎస్‌జీఎల్‌టీ-2 ఇన్‌హిబిటార్లు (డాపాగ్లిఫ్లోజిన్‌, ఎంపాగ్లిఫ్లోజిన్‌, కాన్‌గ్లిఫ్లోజిన్‌), జీఎల్‌పీ-1 అనలాగ్స్‌ (లిరాగ్లుటైడ్‌, డులాగ్లుటైడ్‌, సెమాగ్లుటైడ్‌ వంటివి) మందులతో హైపోగ్లైసీమియా వచ్చే అవకాశం లేదు.

హైపోగ్లైసీమియాకు దారితీసే ఇతరత్రా కారణాలేంటి?

భోజనం మానెయ్యటం, ఉపవాసం, తీవ్రమైన వ్యాయామం, కిడ్నీ వైఫల్యం, వృద్ధాప్యం వంటివీ రక్తంలో గ్లూకోజు బాగా పడిపోవటానికి దారితీయొచ్ఛు.

గ్లూకోజు మోతాదులు మరీ పడిపోతే ఏమవుతుంది?

శరీరాన్ని నడిపించేది మెదడే. ఇది గ్లూకోజుతోనే పనిచేస్తుంది. రక్తంలో గ్లూకోజు స్థాయులు పడిపోవటం మొదలైనప్పుడు శరీరం ముందుగా ఇతరత్రా పద్ధతుల్లో గ్లూకోజును పెంచుకోవటానికి ప్రయత్నిస్తుంది. ఈ క్రమంలో గ్లూకగాన్‌, ఎపినెఫ్రిన్‌, నార్‌ఎపినెఫ్రిన్‌, ఐజీఎఫ్‌ వంటి హార్మోన్లు ఎక్కువగా విడుదలవుతాయి. దీంతో ఒంట్లో కొన్ని మార్పులు కనిపిస్తాయి. గ్లూకోజు ఇంకా ఎక్కువగా పడిపోతే మెదడుకు తగినంత శక్తి అందక తికమక, మగత, స్పృహ కోల్పోవటం వంటివి తలెత్తుతాయి. సరైన సమయంలో చికిత్స చేయకపోతే మెదడూ దెబ్బతినొచ్ఛు.

హైపోగ్లైసీమియాతో అనర్థాలేంటి?

వీటిని రెండు రకాలుగా చూడొచ్ఛు కొన్ని అప్పటికే పరిమితం కావొచ్చు, కొన్ని దీర్ఘకాలం వేధించొచ్ఛు హైపోగ్లైసీమియా మూలంగా గుండెపోటు, పక్షవాతం ముప్పు పెరగొచ్ఛు కింద పడటం వల్ల దెబ్బలు తగలొచ్ఛు మరీ తీవ్రమైతే కోమాలోకీ వెళ్లిపోవచ్ఛు

హైపో ఆనవాళ్లను అనుమానించినప్పుడు ఎలాంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి?

భోజనం మానెయ్యటం తగదు. తరచూ గ్లూకోజు మోతాదులను పరీక్షించుకోవాలి. ఒక మాదిరి హైపో లక్షణాలు కనిపిస్తుంటే వెంటనే చికిత్స తీసుకోవాలి. స్పృహలో ఉండి మింగ గలిగే స్థితిలో ఉన్నవారికి గ్లూకోజు కలిపిన నీళ్లు,.. చక్కెర కలిపిన కాఫీ, టీ.. కూల్‌డ్రింకుల వంటి ద్రవాలు ఇవ్వాలి. ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ ఘనాహారం ఇవ్వకూడదు. ఎందుకంటే హైపోగ్లైసీమియాలో లాలాజల ఉత్పత్తి తగ్గటం వల్ల నోరు ఎండిపోయి ఉంటుంది. దీంతో ఆహారాన్ని నమిలి మింగటం కష్టమవుతుంది. స్పృహ తప్పినవారికి కొందరు నోరు తెరచి పంచదార పోయటం, చాక్లెట్‌ పెట్టటం, కూల్‌డ్రింకులు పోయటం వంటివి చేస్తుంటారు. ఇది చాలా ప్రమాదకరం. చాక్లెట్ల వంటివి గొంతులో ఇరుక్కుపోయి మరణించే ప్రమాదముంది.

స్పృహ కోల్పోతే ఎలాంటి చికిత్సలు చేస్తారు?

హైపోగ్లైసీమియాతో స్పృహ కోల్పోయినవారిని ఆసుపత్రిలో చేర్చి చికిత్స చేయటం తప్ప మరో మార్గం లేదు. వీరికి గ్లూకోజు మోతాదులు మెరుగుపడేంత వరకు రక్తనాళం ద్వారా గ్లూకోజు ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. గ్లూకోజు స్థాయులు మెరుగైనట్టు రక్త పరీక్షలో తేలిన తర్వాత చక్కెర కలిపిన పాలు, అరటిపండు వంటివి ఇవ్వాలి. తినగలిగితే బ్రెడ్డు ముక్క, ఏదైనా పండు వంటివి ఇవ్వచ్ఛు ఇవి రెండు, మూడు గంటల వరకు గ్లూకోజు తగ్గకుండా చూస్తాయి.