పార్లమెంటులో భూభ్రమణం!
ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్ ఊగే మార్గం మారుతున్నట్టు మనకు వెంటనే అవగతం కాదు. రోజులో గంటలు గడుస్తున్నకొద్దీ పెండ్యులమ్ ఊగే స్థానం మారినట్టు కనిపిస్తుంది. కొత్త పార్లమెంట్ భవనం. ప్రాచీన, ఆధునిక వాస్తుకళ సమ్మేళనంతో ఆకట్టుకోవటమే కాదు.. శాస్త్రీయ అంశాల ప్రదర్శనశాలగానూ భాసిల్లుతోంది.
ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్ ఊగే మార్గం మారుతున్నట్టు మనకు వెంటనే అవగతం కాదు. రోజులో గంటలు గడుస్తున్నకొద్దీ పెండ్యులమ్ ఊగే స్థానం మారినట్టు కనిపిస్తుంది. కొత్త పార్లమెంట్ భవనం. ప్రాచీన, ఆధునిక వాస్తుకళ సమ్మేళనంతో ఆకట్టుకోవటమే కాదు.. శాస్త్రీయ అంశాల ప్రదర్శనశాలగానూ భాసిల్లుతోంది. రాజ్యాంగ ప్రాంగణంలో నెలకొల్పిన ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమే దీనికి నిదర్శనం. మనదేశంలో ఇలాంటి లోలకాల్లో ఇదే అతి పెద్దది. కోల్కతాలోని నేషనల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైన్స్ మ్యూజియమ్స్ (ఎన్సీఎస్ఎం) దీన్ని రూపొందించి, ఇక్కడ స్థాపించింది. ఇంతకీ దీన్ని ఎందుకు నెలకొల్పారో తెలుసా? భూమి తనచుట్టూ తాను తిరుగుతున్న తీరును అర్థం చేసుకోవటానికి. ప్రపంచంలో వివిధ ప్రయోగశాలలు, వేధశాలల్లో ఇలాంటి లోలకాలు చాలానే ఉన్నాయి. చూడటానికి చిత్రంగా అనిపించే ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్ కథేంటో తెలుసుకుందామా!
జీన్ బెర్నార్డ్ లియోన్ ఫొకాల్ట్
భూమి తన చుట్టూ తాను తిరుగుతుంది. ప్రతి 24 గంటలకు.. మరీ కచ్చితంగా చెప్పాలంటే 23 గంటల, 56 నిమిషాల, 4.09053 సెకండ్లకు ఒకసారి ఒక భ్రమణాన్ని పూర్తి చేస్తుంది. భూమధ్యరేఖ వద్ద భూమి చుట్టుకొలత సుమారు 40,075 కిలోమీటర్లు. దీని ప్రకారం లెక్కిస్తే భూమధ్యరేఖ వద్ద భూమి గంటకు సుమారు 1,670 కిలోమీటర్ల వేగంతో తిరుగుతోంది. ఇంత వేగంగా తిరుగుతున్నా మనకు ఆ సంగతే తెలియదు. భూమి నిశ్చలంగా ఉన్నట్టే అనిపిస్తుంది. అంతరిక్షంలోంచి చూస్తే తప్ప భూమి తిరుగుతున్న తీరు అర్థం కాదు. మరి భూమి మీద గుర్తించేదెలా? దీన్ని అర్థం చేసుకోవటానికి తోడ్పడే పరికరమే ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్. దీన్ని ఫ్రెంచి శాస్త్రవేత్త జీన్ బెర్నార్డ్ లియోన్ ఫొకాల్ట్ ఆవిష్కరించారు.
ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్ మామూలు లోలకం. పొడవుగా, బరువుగా ఉండే దీన్ని పైకప్పునకు వేలాడదీసి, కదిలిస్తే ముందుకూ వెనక్కూ నియమబద్ధంగా ఊగుతుంది. గురుత్వాకర్షణ బలం లోలకాన్ని కిందికి లాగుతున్నప్పటికీ వేలాడదీసిన తీగలోని బిగువు దాన్ని పట్టి ఉంచుతుంది. లోలకం దిశను మార్చటానికి ఇతర బలాలేవీ ఉండవు కాబట్టి అది అలాగే ఊగుతుంది. మొదట్లో చూసినప్పుడు పెండ్యులమ్ ఒకే దిశలో అటూఇటూ ఊగుతున్నట్టు అనిపిస్తుంది. కొద్ది గంటల తర్వాత చూస్తే పూర్తిగా వేరే దిశలో ఊగుతున్నట్టు, వృత్తాకారంలో పక్కలకు కదులుతున్నట్టు కనిపిస్తుంది. నిజానికి లోలకం తన స్థానంలోనే ఊగుతూ ఉంటుంది.
ఏంటీ విచిత్రం?
భూమి మీద ఉండటం వల్ల మనం స్థిరంగా ఉన్నట్టు, లోలకం దిశ మారినట్టు కనిపిస్తుంది. దీనికి కారణం భూభ్రమణమే. చిన్న ఉదాహరణ ద్వారా దీన్ని తేలికగా అర్థం చేసుకోవచ్చు. తిరిగే వృత్తాకార బల్లకు స్టాండును బిగించి, దానికి పెండ్యులాన్ని వేలాదీశామనుకోండి. బల్ల మీద ఎవరైనా నిల్చొని, దాంతో పాటే తిరుగుతున్నారనుకోండి. దూరం నుంచి చూసేవారికి పెండ్యులమ్ అక్కడే ఊగుతున్నట్టు.. స్టాండు, మనిషి దాని చుట్టూ తిరుగుతున్నట్టు కనిపిస్తుంది. అదే బల్ల మీద నిల్చున్న మనిషి దృష్టితో చూస్తే తాను, బల్ల స్థిరంగా ఉన్నట్టు, ఊగే లోలకమే భ్రమిస్తున్నట్టు కనిపిస్తుంది. భూమి మీద నిల్చున్న మనం స్థిరంగా ఉన్నట్టు, ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమే దిశను మార్చుకున్నట్టు కనిపించటానికి కారణం ఇదే. లోలకాన్ని వేలాడదీసిన పైకప్పు భూమితో పాటే తిరుగుతుంది. మనం కూడా భూమితో పాటే తిరుగుతుంటాం. లోలకం మాత్రం అదే దిశలో ఊగుతుంటుంది. కింద భూమి స్థానమే మారుతుంది.
నిబంధనలకు అనుగుణంగా..
ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్ సరిగా పనిచేయటానికి కొన్ని నిబంధనలు పాటించాల్సి ఉంటుంది. పెండ్యులమ్ మీద ఎలాంటి ఇతర బలాల ప్రభావం పడకూడదు. స్వేచ్ఛగా ఊగేలా చూడాలి. తీగకు చివర వేలాడదీసే బంతి బరువుగా ఉండాలి. తీగ కూడా గాలి నిరోధకతను తట్టుకునేంత పొడవుగా ఉండాలి. అందుకే పార్లమెంటు భవనంలో ఏర్పాటు చేసిన పెండ్యులాన్ని పూర్తిగా ఫిరంగి లోహంతో తయారుచేశారు. దీని బరువు సుమారు 36 కిలోలు. తీగ పొడవు 22 మీటర్లు. ఇలాంటి జాగ్రత్తలెన్నో తీసుకొని దీన్ని రూపొందించారు.
నిరంతరం ఎలా ఊగుతుంది?
మామూలుగా ఊగే వస్తువు ఏదైనా గాలి ప్రవాహ ఘర్షణ ప్రభావం, తీగ లేదా తాడు కంపనాల వంటి వాటి మూలంగా అటు నుంచి ఇటు కదులుతున్న ప్రతిసారీ ఎంతో కొంత శక్తిని కోల్పోతుంది. ఇలా చివరికి నిశ్చల స్థితికి చేరుకుంటుంది. మరి ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్ ఆగకుండా నిరంతరం అలాగే ఎలా ఊగుతుంది? కోల్పోయిన శక్తి ఎప్పటికప్పుడు భర్తీ కావటమే దీనిలోని రహస్యం. ఇందుకోసం తీగ పైభాగాన రెండు ఇనుప పట్టీలు, పైకప్పునకు విద్యుదయస్కాంతం అమరుస్తారు. పెండ్యులమ్ను వేలాడదీసిన తీగ ఒక ప్రత్యేక బిందువు దగ్గరకి వచ్చినప్పుడు విద్యుత్ పరికరం దాన్ని గుర్తిస్తుంది. అయస్కాంతం పని చేయటం మొదలెడుతుంది. అప్పుడు ఇనుప పట్టీ లోలకం తీగను కొద్దిగా నెడుతుంది. కోల్పోయిన శక్తి భర్తీ అవుతుంది. ఇలా భూమి గురుత్వాకర్షణ ప్రభావం నుంచి తప్పించుకుంటుంది. ఫలితంగా పెండ్యులమ్ ఆగకుండా, నిరంతరం అదే వేగంతో ఊగుతుంది.
యాదృచ్ఛికంగానే..
ఫొకాల్ట్ ఒకసారి సానపట్టే పరికరంతో ఏదో పనిచేస్తున్నారు. అది గుండ్రంగా తిరుగుతున్నప్పుడు ఓ పొడవైన, పలుచటి లోహపు కడ్డీని దానిలోంచి తీసేశారు. అప్పుడు కడ్డీ ఒక చివర ఒకే దిశలో కంపించగా.. పరికరానికి బిగించిన వైపు భాగం గుండ్రంగా తిరుగుతున్నట్టు గమనించారు. ఇదే ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్ ఆవిష్కరణకు దారితీసింది. ముందు ఆయన ఒక డ్రిల్ ప్రెస్కు చిన్న పెండ్యులాన్ని వేలాడదీసి ఊపారు. డ్రిల్ ప్రెస్ను తిప్పారు. డ్రిల్ ప్రెస్కు కట్టిన తీగ భాగం గుండ్రంగా తిరుగుతున్నప్పటికీ పెండ్యులమ్ ఒకే దిశలో ఊగటం ఆశ్చర్యం కలిగించింది. ఇందులో ఏదో కొత్త విషయం దాగుందని అనిపించింది. అనంతరం పారిస్ అబ్జర్వేటరీలో 11 మీటర్ల పొడవైన తీగను వేలాడదీసి పరీక్షించారు. అదీ అలాగే సవ్యదిశలో తిరగటం గమనార్హం. ఇత్తడి గోళంలో సీసాన్ని నింపి 28 కిలోల బరువు ఈ పెండ్యులాన్ని తయారుచేశారు. 67 మీటర్ల పొడవైన తీగతో దాన్ని వేలాడదీశారు. దీని ద్వారా భూభ్రమణాన్ని అర్థం చేసుకోవచ్చని, గమనించొచ్చని నిరూపించారు.
ధ్రువాలు, భూమధ్యరేఖ వద్ద వేర్వేరుగా..
ధ్రువాల వద్ద
ఫొకాల్ట్ పెండ్యులమ్తో భూభ్రమణాన్ని ధ్రువాల వద్ద తేలికగా అర్థం చేసుకోవచ్చు. ఉత్తర ధ్రువం వద్ద పెండ్యులమ్ ప్రతి 24 గంటలకు ఒకసారి సవ్యదిశలో పూర్తిగా వృత్తాకారంలో భ్రమిస్తుంది. దీనికి కారణం అక్కడ పెండ్యులమ్, భూమి ఒకదానిపై మరోటి అంత ఎక్కువగా ప్రభావాన్ని చూపవు. ఉత్తర ధ్రువం నుంచి కిందికి వస్తున్నకొద్దీ పెండ్యులమ్ భ్రమణ వేగం తగ్గుతుంది. భూమధ్యరేఖ వద్ద భూమి ఎక్కువ వేగంతో భ్రమిస్తుంది. ధ్రువాల వద్ద కన్నా పెద్దగా ఉంటుంది. అందువల్ల పెండ్యులమ్ ఒకే మార్గంలో ఊగుతుంది. దక్షిణ ధ్రువం దగ్గరకు వచ్చేసరికి అపసవ్య దిశలో భ్రమించటం మొదలవుతుంది.
భూమధ్యరేఖ వద్ద
Trending
గమనిక: ఈనాడు.నెట్లో కనిపించే వ్యాపార ప్రకటనలు వివిధ దేశాల్లోని వ్యాపారస్తులు, సంస్థల నుంచి వస్తాయి. కొన్ని ప్రకటనలు పాఠకుల అభిరుచిననుసరించి కృత్రిమ మేధస్సుతో పంపబడతాయి. పాఠకులు తగిన జాగ్రత్త వహించి, ఉత్పత్తులు లేదా సేవల గురించి సముచిత విచారణ చేసి కొనుగోలు చేయాలి. ఆయా ఉత్పత్తులు / సేవల నాణ్యత లేదా లోపాలకు ఈనాడు యాజమాన్యం బాధ్యత వహించదు. ఈ విషయంలో ఉత్తర ప్రత్యుత్తరాలకి తావు లేదు.
మరిన్ని
-
మానవ రోబో దండు!
రోబో అనగానే ఏం గుర్తుకొస్తుంది? లోహ చట్రంతో కదిలే మర యంత్రమో, కదిలే లోహం బొమ్మో మదిలో కదలాడుతుంది. రబ్బరు కండరాలతో చేసినదైతే మనిషి మాదిరిగానూ కనిపిస్తుంది. చూపు, మాట మనిషిని పోలి ఉంటాయి. -
paul alexander: ఇనుప ఊపిరితిత్తి!
ఓ పొడవైన పెట్టె. శరీరమంతా అందులోనే. తల మాత్రమే బయటకు. ఒకటి కాదు, రెండు కాదు.. ఏకంగా 72 ఏళ్లు అందులోనే గడిపితే? అమెరికాకు చెందిన పాల్ అలెగ్జాండర్ అలాగే గడిపారు -
గూగుల్ సెర్చ్ తెలివిగా..
స్మార్ట్ఫోన్లలో గూగుల్ సెర్చ్ను వాడనివారుండరంటే అతిశయోక్తి కాదు. కానీ తేలికగా, త్వరగా ఆయా అంశాలను శోధించటానికి కొన్ని చిట్కాలు ఉన్నాయనే సంగతి తెలుసా? అలాంటి కొన్ని ఉపాయాల గురించి తెలుసుకుందాం. -
భళారే డిజిటల్ విచిత్రం!
ఒకప్పటి కన్నా స్మార్ట్ఫోన్లు, ల్యాప్టాప్ల సామర్థ్యం, వేగం పుంజుకున్న మాట నిజం. కానీ ఆకారంలో పెద్దగా మారింది లేదు. ఒకసారి అంచులు చిన్నగా.. మరోసారి కెమెరా బంప్లు పెద్దగా ఉండటం తప్పించి దాదాపు అలాగే కనిపిస్తుంటాయి. -
కృత్రిమ మేధ గుండె కాయ
కృత్రిమ మేధ.. కృత్రిమ మేధ.. కృత్రిమ మేధ. శాస్త్ర, సాంకేతిక రంగాల్లో ఎక్కడ చూసినా ఈ పేరే మార్మోగుతోంది. -
ఇక ఏఐ సినిమా!
పదాల కూర్పు ఆధారంగా చిటికెలో ఫొటోలు, చిత్రాలు, సంగీతం, పాటలను పుట్టిస్తున్న కృత్రిమ మేధ (ఏఐ) మరో అడుగు ముందుకేసింది. ఏకంగా వీడియోలనూ సృష్టించే స్థాయికి చేరుకుంది. విప్లవాత్మక ఛాట్జీపీటీని రూపొందించిన ఓపెన్ఏఐ సంస్థ కొత్తగా తీసుకొచ్చిన జనరేటివ్ కృత్రిమ మేధ (జెన్ఏఐ) మోడలే దీనికి నిదర్శనం. -
ఈ విశ్వ కిరణాలు..
విశ్వ కిరణాలు.. కాస్మిక్ రేస్. అంతరిక్షం ఆవలి నుంచి దూసుకొచ్చే ఇవి నిరంతరం అతి వేగంగా.. దాదాపు కాంతి వేగంతో సమానంగా విశ్వమంతటా ప్రయాణిస్తుంటాయి. వీటి మీద మొదటి నుంచీ శాస్త్రవేత్తలకు ఎంతో ఆసక్తి. ఎందుకంటే అంతరిక్షంలో పుట్టుకొచ్చిన చోటు, ఢీకొట్టిన వస్తువులను బట్టి ఇవి విశ్వానికి సంబంధించిన ఎన్నో విషయాలను వివరిస్తాయి. -
ప్రేమ శాస్త్రం!
ప్రేమ ఎందుకు పుడుతుందో, ఎవరి మీద పుడుతుందో తెలియదు. ఒకరికి నచ్చిన వ్యక్తి మరొకరికి నచ్చకపోవచ్చు. ఒకరికి అసలే నచ్చనివారు మరొకరికి ప్రాణం కన్నా మిన్నగా అనిపించ్చొచ్చు. -
ఫోల్డర్ మాయలు
విండోస్ పీసీలో రోజూ ఫోల్డర్లను వాడుతూనే ఉంటాం. కొత్త ఫైళ్లను స్టోర్ చేయటం, డేటాను వరుసగా పెట్టుకోవటం.. ఇలా ఎన్నింటికో వీటిని ఉపయో గిస్తుంటాం. మరి అదృశ్య ఫోల్డర్ను సృష్టించుకోగలరా? ఒకేసారి బోలెడన్ని ఫోల్డర్ల పేర్లను మార్చుకోగలరా? ఖాళీ ఫోల్డర్లను గుర్తించగలరా? ఇలాంటి కొన్ని చిత్రమైన ఫోల్డర్ చిట్కాల గురించి తెలుసుకుందాం. -
అమెజాన్ అడుగున బంగారు నేల
అమెజాన్ అనగానే దట్టమైన అడవులే గుర్తుకొస్తాయి. మనుషులు దూరటానికి వీల్లేని అక్కడ ఒకప్పుడు పెద్ద పట్టణమే ఉండేదని ఇటీవల తేలటం అందరినీ ఆశ్చర్యపరచింది -
ఏఐ టెక్కులు!
అసలే కృత్రిమ మేధ (ఏఐ) యుగం. ఆపై ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద ఎలక్ట్రానిక్ వస్తు ప్రదర్శన. ఇక చెప్పేదేముంది? ఏ పరికరాన్ని చూసినా ఏఐమయమే. హెల్త్ ట్రాకర్ల దగ్గరి నుంచి వాహనాల వరకూ అన్నింటికీ అదే ఆలంబన. -
Cyber Crime: నయా సైడర్!
నేటి సైబర్ యుగంలో నేరాలూ మారిపోతున్నాయి. ఆన్లైన్ మోసాలు కోకొల్లలు. డెబిట్, క్రెడిట్ కార్డు వివరాలు చోరీ చేసి మన ప్రమేయమేమీ లేకుండానే నేరగాళ్లు షాపింగ్ చేయటం తెలిసిందే -
కొత్త టెక్ లోకం
డిజిటల్ పరిణామం ఆగేది కాదు. ఇదో నిరంతర ప్రక్రియ. గత ఏడాదిని గతి తిప్పిన ట్రెండ్స్ కొత్త సంవత్సరాన్నీ పరుగులు తీయించనున్నాయి. మెషిన్ ఇంటెలిజెన్స్ జోరందుకోనుంది. వాస్తవ, కాల్పనిక ప్రపంచాల మధ్య హద్దులు చెరగటం ఖాయంగా కనిపిస్తోంటే.. నిరంతర అంతర్జాల పరిణామ ప్రక్రియ మన జీవితాలను గణనీయంగా శాసించేలా రూపుదిద్దుకుంటోంది. -
ఇస్రో ఏఐ వత్సరం 2024
ఇది మనదేశం జాబిల్లిని తాకి ప్రపంచాన్ని సంభ్రమాశ్చర్యాల్లో ముంచిన సంవత్సరం.ఇది కృత్రిమ మేధ ప్రయోగశాలలను దాటుకొని నిత్య జీవన వ్యవహారాల్లోకి విరివిగా చొచ్చుకొచ్చిన సంవత్సరం.శాస్త్ర, సాంకేతిక రంగాలు ఒకదాంతో మరోటి పోటీ పడుతూ కొత్త వత్సరంలోకి అడుగిడుతున్న వేళ సాధించిన ఘనతలను సమీక్షించుకోవటం ముదావహం. -
స్థానిక మేధ
కృత్రిమ మేధ (ఏఐ) తీరు మారుతోంది. ఆంగ్లం గడపను దాటుకొని స్థానిక భాషలపై దృష్టి సారిస్తోంది. ఆయా భాషల వైవిధ్యం, యాసలు, సంస్కృతులకు అనుగుణంగా రూపాంతరం చెందుతోంది. -
గాజు బిందువు ఇంద్రజాలం
ఎప్పుడైనా గాజు కన్నీటి చుక్కల గురించి విన్నారా? అవి స్టీలు కన్నా దృఢంగా ఉంటే? బుల్లెట్ దెబ్బనైనా తట్టుకుంటే? సైన్స్ సూత్రాలనూ ధిక్కరిస్తే? అంత విచిత్రమైన గాజు బిందువు లేంటని అనుకుంటున్నారా? అవే ప్రిన్స్ రూపర్ట్స్ డ్రాప్స్. -
వృక్షో రక్షతి రక్షితః
జీవ పరిణామ సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించిన ఛార్లెస్ డార్విన్ అప్పుడెప్పుడో కన్న కల ఎట్టకేలకు సాకారమైంది. ప్రపంచంలో మనకు తెలిసిన అన్ని మొక్కల జాబితాను రూపొందించాలనే ఆయన ఆశయాన్ని రాయల్ బొటానిక్ గార్డెన్స్ ఇటీవల సాకారం చేసింది. -
వాతావరణతరంగ శోధన
భూమి, అంతరిక్ష వాతావరణం మధ్య జరిగే చర్యల మీద అధ్యయనం చేయటం దీని ఉద్దేశం. -
ఏఐయ్యారే!
సాంకేతిక రంగంలో కృత్రిమ మేధ (ఏఐ) సృష్టిస్తున్న సంచలనం అంతా ఇంతా కాదు. ఛాట్జీపీటి సమస్త సమాచార సారాంశాన్ని చిటికెలో ముందుంచుతోంది. -
వర్షం కృత్రిమం
ఉక్కపోస్తే ఫ్యాన్ వేసుకుంటాం. చుట్టుపక్కల గాలిని మనవైపు తిప్పుకొంటాం. ఇంట్లో ఉష్ణోగ్రత పెరిగితే ఏసీ వేసుకుంటాం. వేడి గాలిని చల్లబరచి హాయిని అనుభవిస్తాం -
Phone Hacking: ఫోన్ హ్యాక్ అయ్యిందా?
ప్రభుత్వ ప్రాయోజిత అటాకర్లు ఐఫోన్ల మీద దాడి చేసే అవకాశముందని ఇటీవల యాపిల్ సంస్థ ప్రముఖ ప్రతిపక్ష నేతలు, పాత్రికేయులను హెచ్చరించటం తీవ్ర కలకలం సృష్టించింది. ఒక్క మనదేశానికి చెందినవారికే కాదు.. 150 దేశాల్లోకి వ్యక్తులకూ ఈ నోటిఫికేషన్లు అందాయి. దీనిపై కేంద్ర ప్రభుత్వం యాపిల్కు నోటీసులు జారీ చేసి, వివరణ కోరింది.
తాజా వార్తలు (Latest News)
-
గుండెపోటుతో గ్యాంగ్స్టర్ ముఖ్తార్ అన్సారీ మృతి
-
వేడుకగా బర్రెలక్క వివాహం.. విషెస్ చెబుతోన్న నెటిజన్లు..
-
మర్మాంగంలోకి ఎయిర్ బ్లోయర్ నాజిల్.. యువకుడు మృతి
-
IPL 2024: కోల్కతా, రాజస్థాన్ జట్లలో ఒక్కో మార్పు.. కొత్తగా ఎవరొచ్చారంటే..
-
మే 31 వరకు వేసవి సెలవులు.. ప్రకటించిన ఇంటర్ బోర్డు
-
బాలకృష్ణ లుక్స్.. ఈ సారి ‘అఖండ’కు మించి: రామ్స్