Self Medication: సొంత వైద్యం.. మానేస్తే మేలు

ఇటీవల పెరుగుతున్న ప్రమాదకర ధోరణి
యాంటీబయాటిక్స్, దగ్గు, జలుబు, నొప్పి నివారణ మాత్రలతో ముప్పు
కేంద్ర ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ ఆందోళన
ప్రజల్లో విస్తృత అవగాహన కల్పించాలని అన్ని రాష్ట్రాలకు ఆదేశాలు

అర్హులైన వైద్యుడిని సంప్రదించి, సరైన రీతిలో ఔషధాలను వాడడమే అన్ని విధాలా శ్రేయస్కరం. దీనిపై అవగాహన లేకపోవడంతో అత్యధికులు కొత్తగా అనారోగ్య సమస్యలను కొని తెచ్చుకుంటున్నారు. సాధారణ జలుబు, దగ్గు మొదలుకొని గొంతునొప్పి, జ్వరం, ఒళ్లు, మోకాళ్ల నొప్పులు, తలనొప్పి తదితరాలకు సొంతంగా ఔషధాలను వినియోగించే ప్రమాదకర ధోరణి ఇటీవల కాలంలో పెరిగిపోయింది. సామాజిక మాధ్యమాల కారణంగా ఆరోగ్యంపై కొంత అవగాహన పెరగడం, ఇంటర్నెట్‌లో అన్ని జబ్బులకూ ఔషధాల సమాచారం లభ్యమవడం, గతంలో ఇదే జబ్బుకు వైద్యుడు రాసిచ్చిన చీటీ¨ అందుబాటులో ఉండడం, ప్రైవేటులో వైద్యుడి సంప్రదింపులు మరీ ఖరీదు కావడం... ఇలా కారణాలేమైనా సొంతంగా మందుల్ని కొనుక్కోవడం మాత్రం ఎక్కువైంది. ఔషధ దుకాణాలు కూడా నిబంధనలు భేఖాతరు చేస్తూ.. వైద్యుడి చీటీ లేకుండానే యథేచ్ఛగా మందులిచ్చేస్తున్నాయి. ఫలితంగా దీర్ఘకాలంలో రోగుల ప్రాణాల మీదకొస్తోంది. ఇలా సొంతంగా మందుల వాడకం వారి ఆరోగ్యంపై తీవ్ర దుష్ప్రభావం చూపుతుందని, మొత్తంగా ప్రజారోగ్యమే ప్రమాదంలో పడే అవకాశాలెక్కువగా ఉన్నాయని కేంద్ర ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ ఆందోళన వ్యక్తంచేసింది. వైద్యుడి సలహాలు, సూచనలు లేకుండా ఎవరికి వారే మందులు వాడితే కలిగే అనర్థాలపై ప్రజల్లో విస్తృత అవగాహన కల్పించాల్సిన అవసరముందని పేర్కొంటూ... డైరెక్టర్‌ ఆఫ్‌ జనరల్‌ హెల్త్‌ సర్వీసెస్‌ ప్రొఫెసర్‌ డాక్టర్‌ అతుల్‌ గోయల్‌ తాజాగా అన్ని రాష్ట్రాల ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శులకు, వైద్యారోగ్య శాఖ కార్యదర్శులకు లేఖ రాశారు. అన్ని రకాల మాధ్యమాల ద్వారా ప్రజల్లో ఈ అంశంపై చైతన్యం పెంపొందించాలని, ఇప్పటికే ఈ తరహాలో మందులు వాడుతున్న వారు... ఈ ధోరణి నుంచి బయటపడాలనుకుంటే.. వైద్యారోగ్య శాఖ తరఫున వారికి అవసరమైన సహకారం అందించాలని సూచించారు. ఈ లేఖలో పలు అంశాలను వివరంగా ప్రస్తావించారు.

‘మత్తు’గా దగ్గు మందు

కొన్ని రకాల దగ్గు మందు ద్రావణాలను మత్తు కోసం కూడా కొందరు వినియోగిస్తున్నారు. వైద్యుని చీటి లేకుండా ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ విక్రయించకూడని దగ్గు మందును... కొన్ని ఔషధ దుకాణాలు ఇష్టానుసారంగా విక్రయిస్తున్నాయి. ముఖ్యంగా యువతను దృష్టిలో ఉంచుకొని వీటి అమ్మకాలను జోరుగా కొనసాగిస్తున్నాయి. అడపాదడపా చేసే తనిఖీలే తప్ప పటిష్ఠ నిఘా లేకపోవడం ఔషధ దుకాణాలకు వరంగా మారింది.

వ్యాధి నిర్ధారణలో జాప్యం

లక్షణాలు కనిపించగానే సొంతంగా మందులు వాడితే... సమస్య తాత్కాలికంగా తగ్గినట్లు అనిపించినా... కొన్నిసార్లు అసలైన వ్యాధిని గుర్తించడంలో ఆలస్యమై జబ్బు ముదురుతుంది. సరైన చికిత్స అందక వ్యాధి ముదిరి ప్రాణాంతక పరిస్థితులు ఏర్పడవచ్చు.

ఔషధ దుష్ఫలితాలు

ప్రతి ఔషధానికి ఒక లక్ష్యమంటూ ఉంటుంది. ఏ జబ్బు కోసం ఎంత మోతాదులో వాడాలనేది చాలా ముఖ్యం. వయసు, బరువు, లక్షణాల తీవ్రతను బట్టి మోతాదుల్లో మార్పులు ఉంటాయి. అందుకే ఔషధాల డోసు తగ్గినా... పెరిగినా దుష్ఫలితాలు తలెత్తుతాయి. డ్రగ్‌ రియాక్షన్‌ అయితే, జీవన్మరణ సమస్యలూ తలెత్తుతాయి.

మందుల సమ్మిళితం

వైద్యుడి సలహా లేకుండా.. వేర్వేరు రకాల ఔషధాలను ఒకేసారి వేసుకునే సందర్భాల్లో కొన్నిసార్లు ప్రతికూలత ఎదురవుతుంది. ఎందుకంటే ఒకరికి పనిచేసిన ఔషధం అందరికీ పనిచేస్తుందని చెప్పలేం. వ్యక్తులు, జబ్బులకు కారణాలను బట్టి ఔషధాలు మారుతుంటాయి. వీటిని గ్రహించకుండా వినియోగిస్తే ప్రమాదమే. అలాంటప్పుడు ఆసుపత్రిలో చేరాల్సి రావచ్చు.

యాంటీ బయాటిక్స్‌ నిరోధకత

అవసరం లేకపోయినా యాంటీ బయాటిక్స్‌ను తరచూ వినియోగిస్తే శరీరంలో వాటికి నిరోధకత పెరుగుతుంది. భవిష్యత్తులో ఎప్పుడైనా బ్యాక్టీరియల్‌ ఇన్‌ఫెక్షన్ల బారినపడితే... అప్పుడు యాంటీ బయాటిక్స్‌ వేసుకున్నా పనిచేయవు. ఫలితంగా ఇన్‌ఫెక్షన్‌ తీవ్రత పెరిగి తీవ్ర అనారోగ్యానికి దారితీసి, అవయవాల పనితీరును దెబ్బతీస్తుంది. ఉదాహరణకు జలుబు, దగ్గు, గొంతు ఇన్‌ఫెక్షన్‌కు యాంటీ బయాటిక్స్‌ను తరచూ వినియోగించడం, పూర్తిస్థాయి కోర్సు వాడకుండా.. లక్షణాలు తగ్గగానే మానేయడం వంటి చర్యలతో భవిష్యత్‌లో ఆ యాంటీ బయాటిక్స్‌ పనిచేయవు. నొప్పినివారణ మాత్రలను తరచూ వాడితే మూత్రపిండాలు, కాలేయం దెబ్బతింటాయి. జీర్ణకోశంలో అల్సర్లు ఏర్పడి రక్తస్రావం జరుగుతుంది.

వాడక తప్పని బలహీనత

నొప్పి నివారణ, నిద్ర లేమి, అలర్జీలు తదితరాల నివారణ మందులను దీర్ఘకాలం వాడితే కొత్త అనర్థాలు ఏర్పడుతాయి. వాటిని వాడకపోతే రోజు గడవని బలహీనతను ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది. మందు వాడితేనే నొప్పి తగ్గినట్టు అనిపిస్తుంది. గోళీ వేసుకుంటేనే నిద్ర వస్తుంది. లేకపోతే నిద్రలేని రాత్రుళ్లు గడపాల్సి వస్తుంది. దీర్ఘకాలంలో ఈ దుస్థితి ఆరోగ్యానికి చేటు చేస్తుంది.

ఈనాడు, హైదరాబాద్‌