పరమ గమ్యం

ఆధ్యాత్మికతను కొందరు మతంగా పొరపడతారు. వాస్తవానికి ఆధ్యాత్మికత అనేది గొప్ప నాగరికత. వ్యక్తి చేతనను ఉన్నతీకరించే ఒకానొక రసాయనిక ప్రక్రియ అది. తద్వారా సమాజాల హుందాతనాన్ని పెంచే సామాజిక ఉద్యమం పేరు- ఆధ్యాత్మికత. ఆదర్శప్రాయమైన శాంతియుతమైన సమాజాల ఆవిర్భావానికి మనిషి ఆధ్యాత్మిక సాధకుడు కావడమే గొప్ప ఆలంబన.

జీవుడూ దేవుడూ ఒకరేనని చెబుతుంది వేదాంతం. సిద్ధాంత పరంగా అది నిజమేనని అనిపించినా ఆ విషయంలో మనసులో ఓ మూల సందేహం పీడిస్తుంది. అక్షర రూపంలోనే తప్ప అనుభూతిపూర్వకంగా దాన్ని గ్రహించలేకపోవడం అందుకు కారణం. పరిపూర్ణమైన అనంత చైతన్యంలో తానూ ఒక భాగమనే ఎరుక ఏర్పడితే- ఆ సందేహం పటాపంచలవుతుంది. ఆధ్యాత్మిక సాధనకు అంతిమలక్ష్యం అదే.

ఒక విషయాన్ని ఇంద్రియాల ద్వారా నేరుగా గ్రహించడాన్ని- ‘ప్రత్యక్ష జ్ఞానం’ అంటారు. ఇంద్రియ గోచరం కాని, లేదా ప్రత్యక్షంగా తెలుసుకోలేని సత్యం వేరే రకంగా ఎరుకలోకి వస్తే అది ‘పరోక్ష జ్ఞానం’. బాహ్యమైన ఈ రెండూ కాక, అంతర్గతంగా ఓ మనిషి తానెవరన్నది స్పష్టంగా గుర్తించడాన్ని ‘స్వస్వరూప జ్ఞానం’గా చెబుతారు. ఆ స్థితిలో జీవుడికి దేవుడికి అభేదం అనుభవానికి వస్తుంది. ‘బ్రహ్మానందం’ కలుగుతుంది. అద్భుతమైన ఆ అనుభవాన్నే శంకర భగవత్పాదులు ‘అపరోక్ష అనుభూతి’గా వర్ణించారు. పరమాత్మ చైతన్యంతో సాధకుడు అద్వైతస్థితిని సాధించినప్పుడు కలిగే దివ్యానుభవమే అపరోక్ష అనుభూతి. అదే ముక్తి.

దీన్ని శంకరులు ఓ చక్కని కథ రూపంలో వివరించారు. ఆ కథలో ఒక చిన్నారి రాజకుమారుడు దారితప్పి అడవిలో చిక్కడిపోతాడు. అక్కడి ఆటవికులు బాలుణ్ని పెంచి పెద్దవాణ్ని చేస్తారు. రాకుమారుడు గొప్ప వేటగాడిగా రూపొందుతాడు. ఆ స్థితిలో తటస్థపడిన ఓ వయోవృద్ధుడు అతణ్ని గుర్తుపడతాడు. అతడిలో తానొక రాకుమారుడినన్న ఎరుకను కలిగిస్తాడు. క్రమంగా ఆ యువకుడిలో ఆ భావం స్థిరపడుతుంది. ఒకటొకటిగా రాజలక్షణాలు అతడిలో పొటమరిస్తాయి. ‘తన్ను తానెరుగుట’ అని వేమన యోగి పేర్కొన్న స్థితి అదే. చివరకు ఆ కథలోని యువకుడు రాజ్యాధికారాన్ని సైతం చేజిక్కించుకుంటాడు.

ఈ కథలోని అంతరార్థం గ్రహిస్తే, లోకంలోని ఆధ్యాత్మిక సాధకులందరూ- కథలోని రాకుమారులేనన్న సత్యం బోధపడుతుంది. కథలో వయోవృద్ధుడు పోషించిన పాత్రను సాధకుల విషయంలో ఆధ్యాత్మిక గురువులు నిర్వహిస్తారు. శిష్యుల చైతన్యాన్ని బ్రహ్మతత్వంతో ఏకం చేసి, వారిని నిరంతర ఆనందమయ స్థితిలో నిలుపుతారు. చిక్కటి పెరుగును చిలికి, వెన్నతీసి మజ్జిగ చేశాక, ఆ వెన్నముద్ద మజ్జిగలో వేస్తే తేలుతుందే గాని, దానిలో కలిసిపోదు. జ్ఞానమూ అంతే! శిష్యుడి నిసర్గ చైతన్యాన్ని(పెరుగు) గురువు చిలికి, జ్ఞానం(వెన్న) వెలికితీస్తాడు. ఇక ఆ జ్ఞాని సంసారంలో ఉన్నా- దానిలో మునిగిపోడు, తిరిగి లీనమైపోడు. మహాభారతం అరణ్యపర్వంలో ధర్మవ్యాధుడు ‘ప్రజ్ఞా హర్మ్య సంరూఢుడు... ప్రజ్ఞ అనే మేడపై అధివసించినవాడు’ అంటూ వర్ణించింది ఆ తరహా బ్రహ్మత్వం సిద్ధించిన జ్ఞానినే. అలా అపరోక్ష అనుభూతిని సాధించి, జీవన్ముక్తుడిగా నిలవడమే ఆధ్యాత్మిక సాధనల పరమ గమ్యం!

ఎర్రాప్రగడ రామకృష్ణ