న్యాయస్థానాల ఉత్తర్వుల అమలులో నిర్లక్ష్యం 
పెరుగుతున్న కోర్టు ధిక్కరణ కేసులు 

* ఆయనో పేద రైతు. తనకున్న కొద్దిపాటి భూమే అతనికి ఆసరాÅ.   స్థానికంగా చేపట్టిన చెరువు పనుల వల్ల ఆ భూమి కాస్తా మునిగిపోయింది. దీంతో ఆయన కుమారుడు హైకోర్టును ఆశ్రయించారు. ఆ వ్యాజ్యంపై విచారణ జరిపిన న్యాయమూర్తి పరిహారం చెల్లించాలని 2013లో తీర్పు ఇచ్చారు. ఆ ఉత్తర్వులను అధికారులు పట్టించుకోలేదు. దీంతో పిటిషనర్‌ హైకోర్టులో కోర్టుధిక్కార వ్యాజ్యం వేశారు. విచారణ జరిపిన న్యాయమూర్తి అధికారులు కోర్టు ధిక్కారానికి పాల్పడ్డట్లు తేల్చారు. కలెక్టర్‌,  సబ్‌డివిజన్‌ డిప్యూటీ ఇంజినీర్లకు నాలుగు వారాల సాధారణ జైలు శిక్ష విధించారు.

* వారు చిరుద్యోగులు. చాలీచాలనీ జీతాలతో జీవితాన్ని నెట్టుకొస్తున్న పారిశుద్ధ్య కార్మికులు. గ్రామపంచాయతీల్లో పనిచేస్తున్న తమకు కనీస వేతనాలు కావాలని కోర్టును ఆశ్రయించారు. దీనిపై కమిటీ వేసి, నివేదిక ఆధారంగా తగిన నిర్ణయం తీసుకోవాలంటూ  కోర్టు ఆదేశించింది. 2015లో ఇచ్చిన ఈ తీర్పు అమలుకు నోచుకోకపోవడంతో గ్రామపంచాయతీ ఉద్యోగులు, కార్మికులు హైకోర్టులో కోర్టుధిక్కరణ కేసు దాఖలు చేయాల్సి వచ్చింది.

* ఆయన సాధారణ బిల్డరే. అయినా ఎంత తెగింపో చూడండి. ఓ అయిదంతస్తుల భవన నిర్మాణంపై వివాదం తలెత్తడంతో కోర్టు యథాతథ స్థితి ఉత్తర్వులు ఇచ్చింది.  అయినా పనులు ఆపలేదు.  దీంతో   కోర్టు రూ. లక్ష జరిమానా విధించింది

* శాసనసభ్యులను బహిష్కరిస్తూ అసెంబ్లీ చేసిన తీర్మానాన్ని హైకోర్టు కొట్టివేసింది. అయినా అమలులోకి రాకపోవడంతో న్యాయశాఖ, శాసనసభ కార్యదర్శులపై ధిక్కరణ పిటిషన్‌ దాఖలైంది.

సామాన్యుడి నుంచి అత్యున్నత అధికారుల వరకు కోర్టు ఉత్తర్వులను ఎలా గౌరవిస్తున్నారనడానికి ఈ సంఘటనలు అద్దం పడుతున్నాయి. ప్రజాస్వామ్యంలో శాసన వ్యవస్థ శాసనాలను రూపొందిస్తే వాటిని అమలు చేయాల్సిన బాధ్యత కార్యనిర్వాహక శాఖది. శాసనవ్యవస్థ రూపొందించిన శాసనాలను అమలు చేయడంలో కార్యనిర్వాహక వ్యవస్థ విఫలమైనపుడు న్యాయవ్యవస్థ జోక్యం చేసుకుంటుంది. రాజ్యాంగం, చట్టాల ద్వారా సామాన్యుడికి దక్కిన హక్కులకు భంగం కలిగినపుడు న్యాయవ్యవస్థ రక్షణగా నిలబడుతుంది. కోర్టు ఉత్తర్వులను ఎవరైనా అమలు చేయాల్సి ఉంటుంది. అయితే రాను రాను ఉత్తర్వుల అమలులో అధికారుల నుంచి సామాన్యుడి వరకు కొంత ఉదాసీనంగా వ్యవహరిస్తున్నారు. కోర్టు ఉత్తర్వులైతే ఏమిటనే ధోరణి పెరిగిపోతోంది. కోర్టు ధిక్కరణ పిటిషన్‌ దాఖలయ్యాకే కొన్ని ఉత్తర్వులు, తీర్పులు అమలవుతున్నాయి. ఏకంగా ప్రభుత్వాలు, బాధ్యత ఉన్న అధికారులు కూడా ఇదే ధోరణిలో ఉండటం గమనార్హం. రైతు రుణ విమోచన కమిషన్‌, సాగునీటి సంఘాలకు ఎన్నికలు నిర్వహించాలని, సమాచార కమిషన్‌ నియామకాలు, రాష్ట్ర భద్రత కమిషన్‌ ఏర్పాటు, పోలీసు ఫిర్యాదుల అథారిటీ ఏర్పాటు చేయాలంటూ హైకోర్టు ఇచ్చిన ఉత్తర్వులు కూడా కోర్టు ధిక్కరణ పిటిషన్లు దాఖలయ్యాకే అమలయ్యాయంటే పరిస్థితి అర్థం చేసుకోవచ్చు.

కోర్టు ధిక్కరణ పూర్వాపరాలు 
స్వాతంత్య్రానికి పూర్వం నుంచి కోర్టు ధిక్కరణపై విచారణ అమలులో ఉంది. గవర్నమెంట్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా యాక్ట్‌ 1800 కింద మొదట ఏర్పాటైన సుప్రీం కోర్టులు, ఆపైన ఇండియన్‌ హైకోర్టుల చట్టం 1861 కింద ఏర్పాటైన హైకోర్టులు విచారణ చేపట్టేవి. 1952లో కోర్టు ధిక్కరణ చట్టం వచ్చేదాకా బ్రిటిష్‌ కాలంనాటి 1926 చట్టమే అమలులో ఉండేది. ఇందులో ఉన్న లోపాలను సరిదిద్దుతూ 1960లో బిల్లు తీసుకువచ్చారు. దానిపై కమిటీని ఏర్పాటు చేసి అంతిమంగా 1952నాటి చట్టం స్థానంలో 1971లో కోర్టు ధిక్కరణ చట్టం అమల్లోకి వచ్చింది. ఈ చట్టం లేకపోయినప్పటికీ రాజ్యాంగంలోని అధికరణ 129, 215ల కింద సుప్రీంకోర్టు, హైకోర్టులకు కోర్టు ధిక్కరణ కేసులను చేపట్టే అధికారం ఉంది.