యక్ష ప్రశ్నలు ఏవి?

ధర్మాన్ని దీక్షతో తపస్సులా ఆచరించాలి. మనసా, వాచా, కర్మణా పాటించాలి. చేతనలోను, అచేతనలోను ధర్మబద్ధులై ఉండాలి. ధర్మరాజు బ్రహ్మవేత్త, పండితుడు, జ్ఞాని, సత్యవంతుడు, స్థితప్రజ్ఞుడు. విదురుడి ప్రశంస పొందినవాడు. ధర్మచింతనతో, ధర్మానురక్తితో భీష్ముడి అభిమానానికి పాత్రుడై రాజనీతిని, దానిలోని రహస్యాలను ఆయన నుంచి గ్రహించినవాడు. ధర్మజుడి ధర్మనిష్ఠకు దర్పణమే యక్షప్రశ్నా ఘట్టం. ఇది మహాభారతంలోని అరణ్య పర్వంలోనిది.

అజ్ఞాతవాసం చేస్తున్న పాండవులు ద్వైతవనానికి చేరుకున్నారు. అప్పుడు తన అరణి (నిప్పు పుట్టించడానికి ఉపయోగపడే కొయ్య)ని ఒక మృగం అపహరించిందని, దాన్ని తనకు సంపాదించిపెట్టమని ఓ పండితుడు ధర్మరాజును ప్రార్థిస్తాడు. ఆ ప్రయత్నంలో వెళ్ళిన తన సోదరులు ఎంతసేపటికీ రాకపోవడంతో ధర్మరాజు బయలుదేరి ఒక సరస్సు దగ్గర విగతజీవులైన భీమ, అర్జున, నకుల, సహదేవులను చూస్తాడు. ఖిన్నుడవుతాడు. నోరు పిడచ కట్టుకుపోవటంతో నీరు తాగడానికి సరస్సులో దిగుతుండగా ఓ యక్షుడి హెచ్చరిక వినిపిస్తుంది. తన ప్రయత్నాన్ని విరమించుకుని అతడి ప్రశ్నలకు సమాధానాలు ఇవ్వడానికి సంసిద్ధుడవుతాడు. అవే యక్షప్రశ్నలు. యక్షుడు అడిగిన ప్రశ్నలు తత్వజ్ఞానానికి, ఆత్మజ్ఞానానికి చెందినవి.

ఆత్మవిద్యలో మనిషికి సహాయపడగలవి మనసు, ప్రాణం, ఇంద్రియ నిగ్రహం. వీటి సముపార్జనకు జ్ఞానసంపన్నులైన గురువులను ఆశ్రయించాలి. భూమి కంటే గొప్పది తల్లి. ఆకాశం కంటే ఎత్తయిన వ్యక్తి తండ్రి. వీరికి సేవ చేస్తూ జీవితాన్ని సార్థకం చేసుకోవాలి. మనిషికి దానమే ఎంతో కీర్తినిస్తుంది. సత్యమే స్వర్గం. సత్యపథం ఆనందాన్నిస్తుంది. ఆ ఆనందస్థితే స్వర్గం. ధర్మరాజు చెప్పిన కొన్ని సమాధానాల సారాంశమిది.

భూతదయ కలిగి ఉండటం ఉత్తమ ధర్మం. మోక్ష సాధనమైన ప్రణవం నశించని ఫలం. అది శాశ్వతమైనది. ఆ ప్రణవంలో నిశ్చలతకు మనోనిగ్రహమే శరణ్యం. ఈ మనో నిగ్రహమే సంసారం వల్ల ఏర్పడే శోకాన్ని తట్టుకుని అధిగమించే మానసిక స్థైర్యాన్నిస్తుంది. ఆత్మతత్వాన్ని బోధపరుస్తుంది. ఈ మనోనిగ్రహాన్ని సత్పురుషుల సాంగత్యంతోనే పొందగలం. వీరితో స్నేహాన్ని వీడక, జీవితాంతం నిలుపుకోవాలి.

ధర్మంలో ప్రీతి, భక్తి కలవాడు సద్గతిని పొందుతాడన్న ధర్మరాజు సమాధానం విన్న యక్షుడు అతడి జ్ఞాన సంపదకు ఎంతో సంతోషించాడు. యుధిష్ఠిరుడి ధర్మనిష్ఠ ఆచరణలో ఏ పాటిదో తెలుసుకోవాలన్న ఉత్సుకత కలిగింది.

‘రాజా, నీ సమాధానాలతో ఎంతో తృప్తి పొందాను. నీ తమ్ముళ్లలో ఒకరిని కోరుకో’ అన్నాడు. నకులుణ్ని బతికించమని కోరుకున్న ధర్మరాజును- ధనుర్విద్యా పారంగతుడు అర్జునుణ్ని గాని, అమేయ బల సంపన్నుడైన భీముణ్ని గాని ఎందుకు ఎంచుకోలేదని యక్షుడు ప్రశ్నించాడు. ధర్మరాజు తన తల్లి కుంతికి తానున్నాడు కనుక పినతల్లి కుమారుణ్ని జీవింపజేయమని అడిగానన్నాడు. యుధిష్ఠిరుడి ధర్మనిష్ఠకు పరమానందాన్ని పొందిన యక్షరూపంలో ఉన్న యముడు అందరికీ ప్రాణదానం చేశాడు.

యక్షుడి ప్రశ్నలకు ధర్మరాజు ఇచ్చిన సమాధానాలు అతడి ధర్మతత్వ గూఢతను, గాఢతను, అందుకున్న లోతులను తెలియజేస్తాయి. ధర్మతత్వ శోధనలో అతడి జిజ్ఞాస ఆచరణలో ఎంతవరకు నిలబడగలదో పరీక్షించేందుకే తన ఎంపిక నిర్ణయాన్ని విశదపరచమని ధర్మరాజును అడిగాడు. నిజానికి అతడి ధర్మాచరణ నిష్ఠను లోకవిదితం చేయడమే యముడి సంకల్పం.

తనకు సత్యంకన్నా సమత గొప్పదని, తన ధర్మశీలతను నిశితంగా గమనించే లోకానికి తాను జవాబుదారుణ్నని ధర్మరాజు అంటాడు. ధర్మాచరణ విశిష్టత చూపడానికి యక్షప్రశ్నలు, వాటికి యుధిష్ఠిరుడు చెప్పిన సమాధానాలు అద్భుత ప్రమాణంగా కలకాలం నిలుస్తాయి!

యక్షుడి రూపంలో యమధర్మరాజు అడిగిన ప్రశ్నలు ఇవే!