చైనాలో అమెరికా పెద్దాయన ఏం చేస్తున్నట్లు?

ఆయన వయసు వందేళ్లు! ఆరోగ్యంగా ఇంట్లో కూర్చోగలిగితే గొప్ప అనుకునే దశ! అలాంటి వయసులో ఆ అమెరికా పెద్దమనిషి ఖండాలు దాటుకుంటూ ఏకంగా చైనా వెళ్లాడు. చైనా ప్రభుత్వంలోని పెద్దల్ని కలిసి ముచ్చట్లు మొదలెట్టాడు! వాళ్లు కూడా ఆయనకు పెద్దపీట వేస్తున్నారు. ఒకవంక అమెరికా ప్రభుత్వమేమో చైనాతో సై అంటే సై అంటుంటే ఈ వృద్ధుడు మాత్రం జిన్‌పింగ్‌ సర్కారుకు స్నేహహస్తం చాస్తున్నాడు. ఇంతకూ ఎవరీ వృద్ధుడు? ఏంటీ పర్యటన అంతరార్థం!

నాడు స్నేహం కుదిర్చి..

హెన్రీ కిసింజర్‌... ఈ తరంలో చాలామందికి తెలియని పేరు! అమెరికా మాజీ విదేశాంగ మంత్రి. ఆ దేశ చరిత్రలో లింకన్‌లాంటి మాజీ అధ్యక్షులకు ఉన్నంత పేరు ప్రఖ్యాతులున్న రాజకీయ శక్తి! ఇప్పటికీ చైనా ఎంతో గౌరవించే దౌత్యయుక్తి కిసింజర్‌! కారణం- 1970ల్లో ప్రచ్ఛన్నయుద్ధం వేళ... కమ్యూనిస్టు సోవియట్‌ యూనియన్‌కు వ్యతిరేకంగా మావోయిస్టు చైనాతో క్యాపిటలిస్టు అమెరికాకు స్నేహం కుదిర్చింది ఆయనే! 1971లో అమెరికా జాతీయ భద్రత సలహాదారు హోదాలో బీజింగ్‌లో పర్యటించిన కిసింజర్‌ రెండు దేశాల మధ్య బంధానికి బీజం వేశారు. 1979లో అమెరికా, చైనా పరస్పరం గుర్తించుకొని.. దౌత్యబంధాన్ని బలోపేతం చేసుకుంటూ వచ్చాయి. నాడు ఆయన వేసిన స్నేహ విత్తనమే మొలకెత్తి దాదాపు 50 ఏళ్లపాటు కొనసాగింది. ఆనాడు భౌగోళిక రాజకీయ, ఆర్థిక కారణాలతో ఒకటైన ఈ రెండు దేశాలు అవే కారణాలతో వైరి శిబిరాలుగా మారటం నడుస్తున్న చరిత్ర! ఇప్పుడు అమెరికా, చైనా మధ్య సంబంధాలు క్షీణించి మరో ప్రచ్ఛన్నయుద్ధానికి దారితీస్తున్న వేళ... కిసింజర్‌ మళ్లీ అలుపెరగని రాయబారం మొదలెట్టారు!

కీలక నేతలతో మంతనాలు

అనూహ్యంగా చైనాలో అడుగుపెట్టిన కిసింజర్‌.. చైనా అధ్యక్షుడు జిన్‌పింగ్‌, రక్షణమంత్రి లి షాంగ్‌ఫు, చైనా విదేశాంగశాఖలోని ఉన్నతాధికారి వాంగ్‌ యీలతో విడివిడిగా భేటీ అయ్యారు. ‘‘చైనాకు ఆయనకు పాత మిత్రుడు. రెండు దేశాల మధ్య చరిత్రాత్మక బంధానికి ఆద్యుడు. చైనాతో విధానాల విషయంలో అమెరికాకు కిసింజర్‌ తరహా దౌత్యనీతి, నిక్సన్‌ తరహా రాజకీయ ధైర్యం అవసరం’’ అని కిసింజర్‌తో భేటీ అనంతరం వాంగ్‌ వ్యాఖ్యానించడం గమనార్హం. ఈ మాటలంటూనే... ‘‘చైనా అభివృద్ధి వెనక బలమైన స్వదేశీ పునాది ఉంది. అలాంటి చైనాను బయటి నుంచి బలవంతంగా మార్చాలని ప్రయత్నించటం కుదరని పని. అంతేకాదు చైనాను చుట్టుముట్టాలని, కట్టడి చేయాలని అనుకోవటం దుస్సాహసమే అవుతుంది’’ అని వాంగ్‌ స్పష్టం చేశారు. తైవాన్‌ విషయంలో అమెరికా జోక్యం చేసుకోకుండా ఉండాలని కిసింజర్‌కు ఆయన కుండబద్దలు కొట్టినట్లు సమాచారం. చైనా నేతలకు కిసింజర్‌ ఏం చెప్పారనేది మాత్రం తెలియరాలేదు. ఆ పెద్దాయన సైతం- ‘‘అబ్బే... నేను చైనా మిత్రుడిగా ఇక్కడికి వచ్చానంతే’’ అంటూనే.. ‘‘చైనా, అమెరికా తమ మధ్య ఉన్న అపోహలను తొలగించుకోవాలి. విభేదాలు దూరం చేసుకొని కలిసి నడవాలి. అవి పరస్పరం పోరాడితే ఎలాంటి లాభం ఉండదు. వాటి మధ్య యుద్ధమే వస్తే... పరిణామాలు దారుణంగా ఉంటాయి’’ అని హెచ్చరించారు.

చైనా కఠిన స్వరం

అనధికార రాయబారాల్లో భాగంగానే ఆయన చైనాకు వెళ్లి ఉండొచ్చనేది విశ్లేషకుల అంచనా! ఎందుకంటే... రాజకీయాల నుంచి వైదొలగినా చైనాతో, ఆ దేశ అధికార పక్షంతో కిసింజర్‌ సంబంధాలు కొనసాగిస్తునే వస్తున్నారు. నాలుగేళ్ల కిందట కూడా బీజింగ్‌ వెళ్లారు. చేతికర్ర పట్టుకొని నడుస్తూ వెళ్లి అధ్యక్షుడు జిన్‌పింగ్‌తో సమావేశమయ్యారు. చైనా, అమెరికాల మధ్య దౌత్యసంబంధాలు మెరుగయ్యేందుకు ఈ వృద్ధరాయబారి చేస్తున్న ప్రయత్నాలు భేష్‌ అంటూ జిన్‌పింగ్‌ కొనియాడారు కూడా. తాజాగా మాత్రం... అమెరికాతో సంబంధాల పునరుద్ధరణ విషయంలో చైనా గట్టిగానే పట్టుబడుతోంది. ‘సమస్థాయిలో... ఇచ్చిపుచ్చుకునేట్లయితేనే రెండు దేశాల మధ్య సమస్యలకు పరిష్కారం సాధ్యం’ అని అమెరికాకు తామేమాత్రం తీసిపోయేది లేమని చెప్పకనే చెబుతోంది. మరి 52 ఏళ్లకిందట చైనాతో దోస్తీ కుదిర్చిన కిసింజర్‌ దౌత్యనీతి ఈసారి ఎంతమేరకు పనిచేస్తుందో చూడాలి!

ఈనాడు ప్రత్యేక విభాగం